Op 19 en 20 februari 2024 organiseerde het Belgisch Klimaatcentrum de eerste editie van de Belgian Science for Climate Action conferentie in Maison de la Poste in Brussel. Het thema van deze eerste conferentie was 'Klimaatextremen: Oorzaken & Gevolgen'.
Gedurende twee dagen kwamen ongeveer 400 wetenschappers, academici, beleidsmakers en vertegenwoordigers uit de privésector samen om deel te nemen aan workshops, debatten en wetenschappelijke sessies die alles bij elkaar een goed beeld gaven van de rijkdom en diversiteit van het Belgisch klimaatonderzoek. Het was de eerste keer dat een klimaatevent van deze omvang en met zo'n divers deelnemersveld in België werd georganiseerd.
Klimaatverandering zal naar verwachting zowel de frequentie als de intensiteit van klimaatextremen (zoals ernstige droogtes, hittegolven en overstromingen) doen toenemen. Dergelijke gebeurtenissen kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor de samenleving en ecosystemen, dus is er dringend behoefte aan een beter inzicht in de oorzaken, risico's en gevolgen ervan. Om beter te kunnen anticiperen op deze gebeurtenissen, hebben zowel beleidsmakers als de privésector steeds meer behoefte aan bruikbare klimaatwetenschap en effectieve kennisoverdracht. Juist om meer licht te werpen op de huidige stand van zaken, de bestaande kennis en de maatschappelijke informatiebehoefte, deelden meer dan 70 onderzoekers, wetenschappers, beleidsmakers en vertegenwoordigers uit de publieke en private sector hun ervaring als spreker tijdens één van de 18 parallelle sessies en 5 keynotes. De informatie die tijdens de twee dagen werd gedeeld is te breed en divers om hier samen te vatten, maar we geven graag enkele insights mee:
Tijdens de sessie over zeespiegelextremen en mariene hittegolven, leerden we dat met de huidige opwarming van 1,2°C ten opzichte van pre-industriële niveaus, we gevaarlijk dicht bij het tipping point voor de Groenlandse en West-Antarctische ijskappen komen. Verdere opwarming zal de kans hierop vergroten en kan ook tipping points veroorzaken in Oost-Antarctica. Het overschrijden van deze tipping points zou leiden tot een zeespiegelstijging van meerdere meters over een periode van honderden tot duizenden jaren.
Klimaatverandering zal een impact hebben op tal van sectoren en tal van aspecten van ons dagelijks leven, bijvoorbeeld op de energie-infrastructuur. België is een pionier in offshore windenergie en onze productie van offshore windenergie is de 4e grootste ter wereld. Hernieuwbare energie is een hoeksteen van de overgang naar net nul. Een opwarmend klimaat kan echter meer periodes met weinig wind (en dus weinig windproductie) met zich meebrengen, vooral in de herfst, voor de Noordzee en het Kanaal.
In de sessie over steden en klimaatextremen bespraken panelleden de gevolgen van klimaatverandering voor steden en stedelijke gebieden. Steden zullen sneller dan andere gebieden te maken krijgen met lokale temperatuuerstijgingen van +1,5°C en 2°C. Zo zal de gemiddelde zomertemperatuur voor Brussel onder het akkoord van Parijs naar verwachting met 3,6°C tot 4,1°C stijgen. Daarom zijn adaptatiemaatregelen belangrijk, vooral in steden. Daarnaast toont de wetenschap ook aan dat dat steden en stedelijke gebieden ook deel zijn van de oplossing, want steden zijn plaatsen zijn innovatie, adaptatie en mitigatie, en duurzame ontwikkeling.
De sessie over fysieke en mentale gezondheid ging zowel over de gevolgen van klimaatverandering voor de menselijke gezondheid als over de vraag hoe de gewenste gedragsverandering (die nodig is om de klimaattransitie mogelijk te maken) kan worden bevorderd. Het belang van bijkomende voordelen van gedragsverandering werd benadrukt: bepaalde keuzes (zoals fietsen of minder vlees eten) helpen niet alleen de uitstoot te verminderen, maar dragen ook bij aan een betere gezondheid. We leerden over het belang van de woorden die we gebruiken. Een spreker wees erop dat om iemand te overtuigen duurzamer te eten, het effectiever is om het "gezond" te noemen, waarop een andere onderzoeker toevoegde dat om iemand te overtuigen gezond te eten, het effectiever is om het "lekker" te noemen.
De sessie over het verzekeren van klimaatrisico's maakte duidelijk dat de verzekeringssector nu al de gevolgen van klimaatverandering ondervindt. Schadeclaims in verband met natuurrampen stijgen elk jaar met 7 procent. Wereldwijd zag de verzekeringssector de afgelopen 5 jaar een gecumuleerde schadeclaim voor natuurrampen van tot wel 100 miljard euro. In het 1,5°C opwarmingsscenario verwacht de verzekeringssector een stijging van de kosten met 20 procent als gevolg van klimaatveranderingsgerelateerde claims. Bij een opwarmingsscenario van 2°C zou dit percentage 50 procent hoger liggen dan vandaag.
Er werd tijdens de conferentie ook een postersessie (& wedstrijd) georganiseerd, gespreid over 2 dagen. Uit de 80 projecten selecteerde een jury 3 winnaars:
Olivia Raspoet, ULB, The basal thermal state of the Antarctic ice sheet
Seppe Lampe, VUB, Global burned area increasingly affected by climate change
Eva Beele, KULeuven, Urban forests or urban savanas? Tailoring cooling strategies to spatial and temporal variability in urban environments
Verschillende deelnemers spraken hun enthousiasme uit over de conferentie.
"De plaats, de omgeving, de deelnemers, het format en de kwaliteit van de interventies (wetenschappelijk en artistiek) waren uitstekend. Ik had me geen beter kick-off evenement kunnen voorstellen voor het Belgisch Klimaatcentrum, amper één jaar na de oprichting ervan. Het was een inspirerend en motiverend evenement dat al het potentieel toonde dat we in België hebben."
François Massonet, UCLouvain
Wat betreft de ecologische voetafdruk van de conferentie hebben we zo goed mogelijk geprobeerd om de impact op het milieu en de uitstoot van kooldioxide te minimaliseren. Deelnemers werden aangemoedigd om met het openbaar vervoer te komen, de catering was grotendeels vegetarisch en voedselresten werden door een liefdadigheidsinstelling uitgedeeld aan mensen in nood. In totaal werd 38 kilo voedsel uitgedeeld aan 76 mensen, waarmee naar schatting 55 kilo CO2-uitstoot werd bespaard.
Presentaties
Hieronder vindt u een link naar de verschillende presentaties (en waarvoor we toestemming hebben gekregen om ze te delen).
Day 1
Keynotes
Compound events & tipping points
Resilience of transport infrastructure to climate extremes
Biodiversity & agricultural resilience to climate extremes
Resilience of energy infrastructure to climate extremes
to
Navigating the climate research funding landscape
Day 2
Keynotes
Sea level extremes & marine heatwaves
Impacts of climate extremes on the carbon cycle
How to create a (media) impact with your research
Attribution of climate extremes
Q&A with the Belgian Climate Centre
Cities and climate extremes
Foto's van het event kunnen hier worden bekeken of gedownload (gelieve bij gebruik ervan de naam van de fotograaf te vermelden, Noé David) : https://www.flickr.com/photos/200166666@N06/
